Katalys toen en nu
In 1888 is Katalys (voorheen NHM en KNHM foundation) opgericht voor het ontwikkelen van landbouwgronden, het herbebossen van zandgronden en het verbeteren van werkgelegenheid. Ook toen al was de achtergrond het verbeteren van de leefomgeving. Van oorsprong is Katalys altijd een ideële organisatie geweest. Sinds het begin van vorige eeuw werden de activiteiten echter steeds commerciëler. In 1972 kwam een organisatorische scheiding tot stand tussen het commerciële bedrijf Arcadis en de ideële vereniging KNHM. Tegenwoordig functioneert Katalys als een onafhankelijke vereniging met een ideële doelstelling: te weten het bijdragen aan de verbetering van de leefomgeving. Op projectniveau werken Katalys en Arcadis regelmatig samen, bijvoorbeeld in het kader van het Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen van Arcadis.
Van 1888 tot 1972
Op 5 januari 1888 werd Katalys opgericht met als doelstelling het adviseren bij en het stimuleren van de ontginning van woeste gronden, het aanleggen en in standhouden van bossen en het aanleggen en onderhouden van bevloeiings- en grondverbeteringswerken. In 1897 kwam daar nog bij de ontwikkeling en verbetering van de zoetwatervisserij. Al snel breidden de werkzaamheden zich uit van adviseren tot het uitvoeren van werken. Ook opdrachtgevers van buiten het ledenbestand werden bediend. Zo ontstond een ideële vereniging met een commercieel functionerend werkapparaat. De koppeling van de vereniging met de doelstelling ‘ten algemene nutte’ en de marktgerichte werkorganisatie werd echter steeds meer als problematisch ervaren. In 1972 werd daarom NV Heidemaatschappij Beheer opgericht als zelfstandige werkorganisatie met de vereniging (inmiddels Koninklijk) als enige aandeelhouder. Met deze verzelfstandiging ontwikkelde de vereniging (KNHM) een nieuw beleid dat zich richtte op de aandachtsvelden landinrichting, woonomgeving en milieu.
Malaise eind jaren 70
In het begin van de jaren zeventig breidde het bedrijf NV Heidemaatschappij Beheer sterk uit, vooral door overnames en deelnemingen. Al snel bleek echter dat de bomen niet tot in de hemel groeiden. Ondanks verschillende maatregelen, zoals decentralisatie, ging het in de tweede helft van de jaren zeventig snel bergafwaarts. Op 17 augustus 1982 kwam de klap: slechts een sterfhuisconstructie kon een deel van het bedrijf redden, met name de onderdelen die zich met de kernactiviteiten bezig hielden. Katalys deelde in de malaise omdat het aandelenkapitaal op slag waardeloos werd. Toen bleek ook dat de verhouding tussen het bedrijf en Katalys in 1972 niet waterdicht geregeld was. Een periode van moeizaam onderhandelen brak aan, waarbij zelfs het bestaansrecht van Katalys ter discussie kwam. Uiteindelijk werd er overeenstemming bereikt. Er werd een financieel noodverband gelegd en de weg naar gedeeltelijk herstel van het aandeelhouderschap werd ingeslagen.
Van 1982 tot 2017
Het financiële noodverband was na de klap van 1982 weliswaar aangelegd, maar nog vele hobbels kwamen voor de verhoudingen tussen het bedrijf en Katalys weer genormaliseerd waren. In 1988 kwam men tot een overeenkomst. In diezelfde periode en daarna werd binnen Katalys hevig gediscussieerd over haar organisatievorm en taakstelling. Katalys bleef uiteindelijk een vereniging, alleen werd het aantal leden teruggebracht tot twaalf: de provinciale afdelingen. De besturen van de afdelingen kregen een netwerkfunctie met als hoofddoel het initiëren en begeleiden van projecten, waar nodig ondersteund door de aanwezige know how bij het verenigingsbureau en de onderneming (die na de gang naar de effectenbeurs haar naam wijzigde in Arcadis).
Katalys nu
Tegenwoordig is de positie van Katalys ten opzichte van Arcadis duidelijk: zij is een onafhankelijke vereniging met een ideële doelstelling: het realiseren van projecten die de kwaliteit van de leefomgeving verbeteren. Vanaf 29 augustus 2023 draagt Katalys haar huidige naam. Katalys ondersteunt mensen die hun buurt, wijk of streek willen verbeteren. Het gaat daarbij om ideeën en projecten van burgers, vrijwilligersorganisaties en ideële organisaties. Deze projecten richten zich op de aandachtsgebieden stadslandbouw, leefbaarheid & bevolkingskrimp, duurzame energie, cultuurhistorie & landschap en recreatie. Katalys helpt deze verbeteringen van de leefomgeving te realiseren met inzet van kennis, geld en een uitgebreid netwerk.
