Notice: Function _load_textdomain_just_in_time was called incorrectly. Translation loading for the essential-blocks domain was triggered too early. This is usually an indicator for some code in the plugin or theme running too early. Translations should be loaded at the init action or later. Please see Debugging in WordPress for more information. (This message was added in version 6.7.0.) in /home/katalys/public_html/wp-includes/functions.php on line 6114
Wisseling van de wacht - Katalys

Katalys - orange-figure-13

Wisseling van de wacht

Tiemersma nieuwe directeur KNHM foundation

Op 1 maart 2021 gaf KNHM-directeur Frank van Bussel het stokje door aan opvolger Jitske Tiemersma. We spraken met de nieuwe en voormalige directeur over burgerinitiatieven 2.0, de effecten van de coronapandemie en de uitdaging om iedereen in een buurt te bereiken: “Zelfs in hele krachtige wijken blijven sommige groepen uit beeld.”

“Wist je dat deze middenberm is gerealiseerd in het kader van een Kern met Pit-project?” Jitske Tiemersma, de nieuwe  directeur KNHM foundation, gebaart naar een groenstrook vóór de Arcadis-vestiging in Amersfoort. “Ik zag vorige week een filmpje van het project tijdens een online bijeenkomst van provinciale deelnemers, maar het is toch een stuk leuker om het resultaat in het echt te zien.” De Kern met Pit-berm – officieel bekend als het Groene Spoor – is slechts een van de vele projecten en programma’s die Jitske als nieuwe directeur onder haar hoede krijgt. Bewonersinitiatieven zijn actueler dan ooit en de ondersteuning van bewonersinitiatieven door KNHM foundation voorziet dan ook in een snelgroeiende behoefte.

Jitske: “De beweging van bewonersinitiatieven is de afgelopen tien jaar sterk gegroeid: in aantal, in verscheidenheid en professionaliteit. Je hebt hele kleine initiatieven die zich beperken tot het realiseren van een speeltuin, maar je hebt ook  bewonersinitiatieven die tot professionele netwerken zijn uitgegroeid. Zoals Duurzaam Lopikerwaard, een energie-initiatief van bewoners dat dorpsgenoten bij verduurzaming betrekt, maar ook boeren ondersteunt bij het opwekken van energie. Zo’n initiatief fungeert echt als een wegbereider, die zelfs belemmeringen op het gebied van netbeheer-of asbestregelgeving  aanpakt. Dat is heel inspirerend om te zien.”

“De initiatieven die we begeleiden worden niet alleen veelzijdiger, maar vaak ook ingewikkelder”, vertelt vertrekkend  directeur Frank van Bussel. “Vooral de grotere bewonersinitiatieven zitten steeds vaker met gemeenten, projectontwikkelaars of professionele zorgorganisaties om de tafel. Dat betekent dat ze ook steeds meer te maken krijgen met regelgeving,  protocollen en politieke belangen. Er is een heel nieuw speelveld ontstaan.”Van elkaar leren en elkaar inspireren Voor Jitske is de wereld van bewonersinitiatieven allesbehalve nieuw. De kersverse directeur stond aan de wieg van een energiecoöperatie en duurzaamheidsplatform in Zeist, was kwartiermaker kennisinfrastructuur Nederland Zorgt voor Elkaar (een landelijk netwerk voor bewonersinitiatieven in het sociale domein) en is nauw betrokken bij de Ella Vogelaar Academie voor Gemeenschapskracht. Deze academie, die vorig jaar tijdens het We Doen het Samen-festival werd gelanceerd, moet bijdragen aan een betere bundeling en spreiding van de kennis over bewonersinitiatieven en aan een goed opleidingsaanbod. Jitske: “Tien jaar geleden vormden bewonersinitiatieven een relatief nieuw verschijnsel, maar inmiddels is er in Nederland een behoorlijke kennisbasis over bewonersinitiatieven opgebouwd. Door die kennis beschikbaar te stellen, hoeven startende initiatieven niet het wiel uit te vinden, en kunnen bewoners van elkaar leren en elkaar inspireren. Daar is heel veel behoefte aan.”

Als nieuwe directeur van KNHM foundation ziet Jitske een nog belangrijker rol voor bewonersinitiatieven weggelegd. Dat  geldt niet alleen voor het verbeteren van de directe leefomgeving, maar ook voor grote maatschappelijke uitdagingen, zoals de energietransitie of het verkleinen van verschillen in welvaart of gezondheid. Jitske: “Het rechttrekken van  gezondheidsverschillen is de komende jaren een hele belangrijke missie. Maar zo’n grote maatschappelijke verandering krijgt de overheid nooit top-down met voorlichting en technologie voor elkaar. Daar heb je echt collectieven, zoals  bewonersinitiatieven, bij nodig.” Ook Frank vindt dat bewoners een sleutelrol vervullen: “De coronacrisis heeft nog zichtbaarder gemaakt wat het belang is van krachtige wijken. Actieve bewoners zijn in staat om in hun wijk solidariteit of sociale cohesie te organiseren en een vangnet te vormen voor kwetsbare buurtgenoten. Dat is enorm waardevol.” Jitske: “Ik worstel wel met de vraag hoe je iedereen meekrijgt. Ik was tot voor kort voorzitter van de Nieuwe Jutter, een buurthuis in de Utrechtse Rivierenwijk dat voor een hele diverse groep bewoners actief is. Maar zelfs in zo’n actieve wijk blijft het een enorme uitdaging om iedereen te bereiken. Terwijl het zo belangrijk is dat maatschappelijke veranderingen echt door een bredere groep worden gedragen. Inclusie en verdere democratisering vormen echt de volgende stap.”

Zichtbaarheid

Met de komst van Jitske sluit KNHM foundation een belangrijke periode af. KNHM besloot tien jaar geleden de focus te verleggen van een fonds naar een netwerkorganisatie die bewoners met kennis en advies ondersteunt. Frank: “De nadruk is veel meer op kennis en kunde komen te liggen. Op meedenken aan de keukentafel, op het aandragen van kennis en het bij elkaar brengen van mensen. Dat betekent ook dat we flink aan onze zichtbaarheid hebben moeten werken. Als je een fonds bent dat geld verstrekt, weten initiatieven je moeiteloos te vinden. Maar als vrijwilligersorganisatie die initiatieven vooral met raad en daad helpt, moet je echt de boer op.” Jitske: “Ik denk dat dit ook in de toekomst een belangrijk aandachtspunt blijft: zorgen dat burgerinitiatieven weten wat KNHM foundation doet en dat ze op de hoogte zijn van ons bestaan. Dat blijft een uitdaging.”

Een andere belangrijke verandering die zich de afgelopen tien jaar voltrok, is de hechte samenwerking met Arcadis. Arcadis stimuleert medewerkers in het kader van haar MVO-programma sinds 2012 om als vrijwilliger maatschappelijke initiatieven te ondersteunen. Arcadis en KNHM foundation zijn samen actief in programma’s als Artcadia, een techniek- en kunstwedstrijd voor scholieren in Nederland en Local Sparks, een internationaal programma waarin Arcadis-medewerkers kennis en tijd beschikbaar stellen aan een project voor de lokale bevolking. Ook in het programma KNHM Advies draaien steeds meer Arcadis-medewerkers mee. Frank: “Ik denk dat we inmiddels bij meer dan 50% van onze adviesprojecten een beroep doen op kennis die bij Arcadis in huis is op het gebied van bijvoorbeeld techniek en milieu, bouwkunde, financiering en regelgeving. Die combinatie vormt een ijzersterke troef bij het ondersteunen van bewonersinitiatieven.”

Coronahelpdesk

Frank kijkt met veel tevredenheid terug op elf jaar directeurschap: “Het is een hele mooie reis geweest.” Toch stond het laatste jaar vooral in het teken van improviseren. De coronapandemie zorgde in 2020 voor enorme maatschappelijke veranderingen, en ook KNHM foundation moest omschakelen naar advisering op afstand. Frank: “Dat is goed gelukt. We hebben zo’n 40 online workshops gegeven waar bewoners hun kennis bij konden spijkeren over bijvoorbeeld fondsenwerving, crowdfunding, financiële administratie of vastgoed. Er is een coronahelpdesk waar bewonersinitiatieven over hun idee kunnen sparren en we hebben een training Digitaal Adviseren voor onze adviseurs opgezet.” Jitske: “De omschakeling naar online advisering vergt een hele andere manier van werken. Maar het levert ook positieve veranderingen op. Je merkt nu al dat het soms gemakkelijker is om digitaal een overleg of workshop te organiseren, dan als iedereen fysiek bij elkaar moet komen. Al zijn daar natuurlijk ook grenzen aan. Tijdens de provinciale bijeenkomsten van Kern met Pit wisselen de deelnemers altijd veel kennis en ervaringen uit. Dat kun je prima digitaal organiseren, maar het is een stuk leuker en levendiger als we elkaar straks weer fysiek kunnen ontmoeten.”Dit interview verscheen in ons Jaarbericht 2020