Als je langs het kantoor van ViiA in Amsterdam-Oost loopt, denk je gelijk: een uitzendbureau. Een vrolijke display met vacatures achter het raam, modern kantoormeubilair, een hip logo. ViiA ís ook een uitzendbureau, maar geen gewoon. Want ViiA bemiddelt niet naar een betaalde baan, maar naar vrijwilligerswerk. “Wij kijken vooral naar wat de vrijwilliger wil, en wat daarbij past.”
Gaat je kind naar school of op hockey, dan is de kans groot dat je op enig moment wordt gevraagd te helpen. Dat kan je ook gebeuren via je werk, je sportvereniging of de nieuwbouwwijk waar je naartoe bent verhuisd. Menigeen roetsjt via zo’n ‘glijbaan’ het vrijwilligerswerk in, zoals hoogleraar Burgerschapskunde Evelien Tonkens het ooit noemde. Voor degenen die zo’n glijbaan niet hebben, is er ViiA. “Zonder een bemiddelende organisatie als de onze vinden zij dat werk vaak niet. Mensen lopen hier regelmatig langs en vinden het prettig om iets in hun eigen buurt te doen. Ze vinden het ook fijn dat wij als buffer tussen hen en de hulpvrager zitten”, constateert Nynke Ypenga, de directeur van ViiA.
Kritischer
Het belangrijkste streven voor het uitzendbureau is om zoveel mogelijk aan te sluiten bij de kwaliteiten en wensen van (potentiële) vrijwilligers. Vooral de wensen zijn tegenwoordig wel een beetje anders dan vroeger, weten Nynke en vrijwilligerscoördinator Samira Rabih Senhaji. Zij zegt: “Mensen zijn kritischer. Ze denken goed na voordat ze aan iets beginnen. Maar zijn ze er eenmaal mee begonnen, dan is hun commitment vaak wel net zo groot.” Nynke vult aan: “De tijd die mensen hebben, is tegenwoordig beperkter. Vrijwilligerswerk moet dus in hun schema passen, aantrekkelijk zijn en ze een goed gevoel geven. Als organisatie kun je niet alleen zeggen: we zoeken een vrijwilliger die de wc’s wil schoonmaken. Waarom zou iemand dat willen doen in zijn schaarse vrije tijd? Ons advies is: maak het werk léúk, laat je waardering blijken. Daar hameren we ook op: zorg goed voor je vrijwilligers. Jongeren zijn overigens vaak heel idealistisch gedreven. Hoogopgeleid, veilig opgevoed, zij willen de wereld echt verbeteren.” Samira, die de gesprekken met potentiële vrijwilligers en hulpvragers voert, zegt: “Een vrijwilliger heeft iets te bieden. Een hulpvrager heeft iets nodig, maar óók iets te bieden. Daar vragen we bij beide partijen naar, en op basis daarvan maken we een match.” In die persoonlijke match is ViiA uniek, vinden Nynke en Samira. Nynke: “Hulpvragers zijn zich vaak niet eens meer bewust dát ze iets te bieden hebben. Zo vol zitten ze met wat ze níét meer kunnen. Maar iedereen heeft wel een talent of een interesse die hij met een vrijwilliger kan delen; modeltreinen bijvoorbeeld of radio luisteren, of lekker klessebessen.”
Niet gratis
Ook al is onbetaald werk het ‘verkoopproduct’, in veel opzichten functioneert ViiA als een commercieel bedrijf. Nynke, zelf met een achtergrond in bedrijfskunde, heeft vanaf het begin een frisse, professionele organisatie willen neerzetten. Zo wordt van vrijwilligers commitment gevraagd, want ‘vrijwillig’ betekent niet ‘vrijblijvend’. Coaches hebben eens per half jaar contact met de vrijwilliger om te kijken of alles goed loopt. De sponsoren op hun beurt, vooral de gemeente, eisen in toenemende mate een bijna bedrijfsmatige verantwoording over resultaten en impact van het vrijwilligerswerk. Dat begon met de vraag om cijfers. Nynke: “We hebben een goed systeem, dus die kunnen we altijd ophoesten. We weten precies hoeveel vrijwilligers we hebben, hoe die populatie is samengesteld en wat ze doen.” Omdat cijfers weinig over gevoel zeggen, moesten daar op enig moment verhalen van vrijwilligers aan worden toegevoegd. Volgende ‘verantwoordingstool’ was een kosten-batenanalyse, die in 2014 door een onafhankelijk bureau werd opgesteld. “Daaruit bleek dat tegenover elke euro die wordt geïnvesteerd, maatschappelijke baten staan ter waarde van 1,4 euro. Nu is dat zelfs meer dan 1,8 euro geworden”, constateert Nynke niet zonder trots. De laatste vraag vanuit de gemeente – wat vinden vrijwilligers, opdrachtgevers en samenwerkingspartners eigenlijk van jullie? – heeft ViiA beantwoord met een tool, waarmee mensen hun mening op de website kunnen achterlaten. “Ik krijg wel eens de indruk dat wordt vergeten dat verantwoording afleggen veel tijd, en dus geld, kost”, zegt Nynke. “Ja”, vult Samira aan, “vrijwilligerswerk is echt niet gratis.”
ViiA
Nynke Ypenga startte Stichting ViiA vijftien jaar geleden op de zolder van haar huis op het toen net opgeleverde IJburg, in Amsterdam. Doel: versterken van de eigen kracht en de onderlinge band tussen bewoners. Van het stadsdeel kreeg ViiA de opdracht om het vrijwilligerswerk in de wijk te organiseren, later in heel Amsterdam-Oost. ViiA, dat met vijf betaalde medewerkers en tien vrijwilligers inmiddels ruim duizend vrijwilligers inzet, wordt gesubsidieerd door de gemeente en enkele fondsen. Het uitzendbureau is vooral sterk in de werving en selectie van vrijwilligers. ViiA geeft er ook trainingen in.