Lokale kracht is een van de pijlers van de participatiemaatschappij. Maar wat is lokale kracht precies, en hoe laat je die het best tot bloei komen? Voor Werkplaats spraken we vier experts op het gebied van geluk, verandering, burgercollectieven en sociale innovatie. “Buurtbewoners pakken vaak problemen aan waarmee de gevestigde orde zich eigenlijk geen raad meer weet.”
“Onze samenleving verandert sneller dan ooit. Tijdens de industriële revolutie duurde het tientallen jaren om een idee te vertalen in nieuw product of een nieuwe werkwijze. Versterkt door de snelheid van sociale media kunnen radicale vernieuwingen tegenwoordig soms binnen een paar dagen gestalte krijgen. Dat betekent dat verandering eigenlijk de enige constante is in onze wereld. We noemen dat een vloeibare samenleving.
In zo’n vloeibare samenleving zijn burgerinitiatieven ontzettend belangrijk. Burgers kunnen met hun initiatieven razendsnel inspelen op uitdagingen die ze in hun omgeving tegenkomen. Of het nu de energietransitie is of de noodzaak om een collectieve verzekering voor ZZP-ers te organiseren. Met hun initiatieven vullen bewoners bovendien het gat op dat ontstaat doordat het midden van de samenleving langzaam maar zeker verschrompelt. Vroeger zorgden organisaties zoals woningcorporaties en vakbonden voor de organisatie van onze sociale zekerheid. Hoewel die instituties op een fantastische manier aan onze samenleving hebben bijgedragen zijn ze in sommige opzichten te log en traag geworden om goed op veranderingen in te kunnen spelen. Dat betekent dat de rol en de impact van lokale initiatieven steeds groter wordt. Ik was onlangs bij de uitreiking van een aantal onderwijsinnovatieprijzen. Een van die prijzen ging naar een meisje die op haar zestiende in de Utrechtse wijk Kanaleneiland een huiswerkbegeleidingsinitiatief is begonnen. Puur omdat ze zag dat er in de wijk een groep scholieren was, die helemaal niet door de reguliere organisaties werd bereikt. Dat is een schoolvoorbeeld van een lokale oplossing voor een probleem dat de samenleving als geheel heeft laten liggen.
Farid Tabarki
Farid Tabarki is de oprichter van Studio Zeitgeist. Hij doet sinds 2000 onderzoek naar de (Europese) tijdgeest en ziet burgerinitiatieven als een belangrijke factor van de vloeibare samenleving: een samenleving waarin verandering de belangrijkste constante factor is. Ik denk wel dat bewonersinitiatieven en reguliere organisaties over en weer gebaat zijn bij een goede samenwerking. Juist omdat de samenleving zo snel verandert, is het belangrijk om met elkaar netwerken te vormen. Een paar jaar geleden heeft Herman Tjeenk Willink burgerschap omschreven als een ambt, met eigen initiatief als essentie. Veel mensen zijn van oudsher geneigd om te denken dat burgerschap hen overkomt, en dat maatschappelijke instellingen ons welzijn regelen. Maar de kracht van de samenleving schuilt juist in het besef dat we het zelf kunnen doen en dat we het samen moeten doen. Dat is voor mij de essentie van lokale kracht.” Deze reeks interviews verscheen in Werkplaats 32.
