Ook professionals zoeken de ruimte om het pad te effenen voor bewonersinitiatieven  

Veel professionals zijn allang doordrongen van de noodzaak om bewonersinitiatieven de ruimte te geven. Bewoners die actief vormgeven aan hun eigen buurt of dorp, zijn immers een kracht voor de samenleving. Ze lossen vraagstukken op waar politiek, overheid en markt niet het antwoord hebben.  
 
Tegelijk lopen ook ambtenaren, wijkmanagers, wethouders en andere professionals zélf aan tegen de kaders en ongeschreven wetten van onze overgeorganiseerde samenleving. Ze ervaren met name struikelblokken op het gebied van financiën, regels en systemen. En ze vinden oplossingen. 

We spraken hierover 600 betrokkenen; mensen die in hun dagelijks werk direct te maken hebben met bewonersinitiatieven. Deze gesprekken vormen de basis van de publicatie ‘Ruimte geven, waar wachten we op? Samenwerken met bewonersinitiatieven’. Hierin belichten we feiten en cijfers over de inzet van bewoners, geven we weer wat professionals zélf zeggen dat werkt in de samenwerking met initiatiefnemers, en… reflecteren we. Want de samenwerking tussen professionals en lokale initiatieven komt zeker op gang, maar kan sneller en beter! Er is geen ‘model’ of ‘gouden formule’. En dat is maar goed ook. Want er zijn niet meer regels nodig. Wel meer mensen die het samen regelen.  

Onze conclusies

1. De lokale gemeenschap wordt bepalend voor onze samenleving, naast overheid en markt. Dat is onvermijdelijk. We zitten nu in een overgangsfase naar dit nieuwe evenwicht, en daarin piept en kraakt het.  
2. Georganiseerde ruimte voor de gemeenschap is dringend nodig. Beleid kan en mag niet meer gaan over de ‘uitzonderingssituatie’ van bewonersinitiatieven. Noem het een pilot? Die tijd ligt achter ons. Staand beleid is nodig, met de gemeenschap als vertrekpunt. De eerste tekenen zijn er!  
3. Professionals die met hart en ziel werken aan de ruimte die bewoners nodig hebben, hebben op hun beurt ook ruimte en mandaat nodig. Ruggensteun vanuit de top van hun organisatie is onontbeerlijk. Daar ligt een leiderschapsvraag.  
4. We moeten er samen wat van maken. Klinkt voor de hand liggend, maar de praktijk is anders. Wanneer iets niet (direct) lukt, zoeken mensen snel naar een zondebok. Iemand anders, of een overheid, die ‘het maar moet oplossen’. ‘We’ moeten leren het samen op te lossen. Als deelgenoten van onze gemeenschap.

Verbetering in onze ondersteuning als aanleiding van de publicatie

De maatschappij verandert, bewonersinitiatieven ontkiemen, bloeien en vermeerderen en Katalys verandert mee. In 2023 benutten we het 135-jarig bestaan om de scope en struikelblokken van ons potentiële werkveld te laten onderzoeken door Motivaction. Met de resultaten op zak maakten we opnieuw verbinding met al die organisaties en personen waar initiatiefnemers, vaak als eerste, mee te maken krijgen: beleidsmakers en medewerkers van provincie, gemeentes, waterschappen, woningcorporaties, welzijnsinstellingen en andere ondersteuningsorganisaties in de wijken. Om nog beter toegerust te zijn op onze taak om mensen met een plan voor hun omgeving te versterken, vroegen we iedereen: waar loop jij nou tegenaan? Welke oplossingen heb je daarvoor gevonden? Hoe kunnen we elkaar helpen?

Rijk aan voorbeelden uit het land, tips en handreikingen

In 11 bijeenkomsten in het hele land ontmoetten we ruim 600 betrokken professionals en ervaren initiatiefnemers. Samen gingen zij in gesprek en deelden ruimhartig hun voorbeelden, obstakels, kennis én geitenpaadjes. De totale opbrengst laat een indringend beeld zien van de spagaat tussen de systeemwereld en de leefwereld. Tussen écht ruimte willen geven aan initiatieven van mensen die samen hun omgeving willen verbeteren, en de beperkte bewegingsruimte van de professionals zelf binnen hun eigen systemen. De uitkomst van alle gesprekken laat zien wat volgens de professionals zélf werkt om uit die spagaat te komen. Het levert een keur aan goede voorbeelden in het hele land, van tips van en voor professionals en tips en handreikingen voor initiatiefnemers.  

We bundelden de opbrengst, aangevuld met deskundige reflectie en met de resultaten van het onderzoek van Motivaction. Op 21 maart organiseerden we in onze thuisprovincie een slotbijeenkomst. Hier kwam de informatie samen en keken we met de aanwezigen: hóé gaan we dit laten vliegen?  

We hopen dat er veel partijen en organisaties zijn die, al dan niet samen met ons, de gebundelde informatie gebruiken en verder brengen. Samen werken we zo aan krachtige dorpen en wijken in heel Nederland!