Met je hele wijk overstappen op duurzame energie, dat biedt kansen! Juist voor de armere wijken, stelt Robbert de Vrieze van Delfshaven Coöperatie. Het geeft mogelijkheden om bewoners met elkaar te verbinden en samen de levensstandaard in je buurt op te schroeven.
Actieve bewoners kunnen het verschil maken als het gaat om de energietransitie. Daar weten ze in de Rotterdamse energiewijk Bospolder-Tussendijken (BoTu) alles van. Robbert de Vrieze, aanjager van de Delfshaven Coöperatie: “Bospolder-Tussendijken heeft veel dynamiek met initiatieven van bewoners maar is geen bakfietswijk. Het is zelfs een van de vijf armste wijken van Nederland. Je vindt er veel wederopbouwarchitectuur, zoals de Gijsingflats die na het vergissingsbombardement zijn gebouwd. Door het relatief grote aantal sociale huurwoningen (60%) en decennia van concentratie tref je in de wijk veel (energie)armoede.”
Wokken op inductie
Om ervoor te zorgen dat de energietransitie niet iets is dat bewoners zomaar overkomt, hebben buurtbewoners een energiecoöperatie opgericht: de Delfshaven Energie Coöperatie. Ze kregen hierbij steun van de Delfshaven Coöperatie, Blijstroom en andere partners. De nieuwe coöperatie is in de zomer van 2019 feestelijk geïntroduceerd op het wijkfestival BeSouk. De eerste actie was een challenge met wokken: proef je het verschil tussen gas en inductie? Robbert legt uit: “Als je als bewoners zeggenschap en eigenaarschap hebt over de energieinfrastructuur in je wijk, kun je daar verdienmodellen aan koppelen en er geld mee verdienen. Dan zijn bewoners niet slechts de consumenten, maar worden ze prosumenten. En daardoor gaat de hele wijk er sociaal en economisch op vooruit.”
Community building
Robbert ziet de energietransitie als een kans om bewoners met elkaar te verbinden: community building. Tegelijk is community building een middel om te zorgen dat die energietransitie lukt. “Als je langs de deuren gaat met een koffertje onder je arm en zegt dat je van het warmtenet bent, krijg je bewoners niet mee.We beginnen bij de mensen in de wijk en werken met de energie die al aanwezig is. Sleutelfiguren in de wijk vormen de basis van ons netwerk. Zij weten precies wat er speelt en welke initiatieven en organisaties er al actief zijn.” En dat is fijn, want zo hebben buurtbewoners zoveel mogelijk baat bij de energietransitie. “Buurtbewoners worden bij het zelfregiehuis opgeleid tot milieucoach en kunnen doorgroeien tot energiecoach. Zij kunnen in hun netwerk vertellen hoe ze hun leven en huis verduurzamen en hoe ze de woningbouwcoöperatie hierbij betrekken.”
WijkEnergie Werkt
De energietransitie zorgt voor een hoop werkgelegenheid. Hoe zorg je dat wijkbewoners dat werk oppakken? In Delfshaven hebben ze een wijkinstallatiebedrijf opgericht: WijkEnergie Werkt. Zo snijdt het mes aan twee kanten: mensen kunnen aan het werk en de wijk wordt duurzaam. Om dit te realiseren, heeft het wijkinstallatiebedrijf een bijdrage gekregen van CityLab010. Bij WijkEnergie Werkt werken mensen die nu van een uitkering moeten rondkomen, mensen met een taalachterstand en jongeren die op zoek zijn naar een stage of leerwerkplek. Ze doen klusjes die huizen verduurzamen, zoals het aanbrengen van isolatiefolie en led-verlichting. Ze praten met bewoners over wat zij willen en bekijken wat er verder nog kan met de woning. Deze activiteiten zijn gratis voor bewoners en hierdoor besparen zij al minimaal vijf procent op hun energierekening.
Postcoderoos
In Bospolder-Tussendijken wonen veel mensen die geen grote financiële investeringen kunnen doen. Hoe maak je duurzame energie dan wel voor alle bewoners beschikbaar? De Delfshaven Energie Coöperatie zet daarom de postcoderoos en het model van energiecoöperatie Oprozen in. Wijkbewoners kunnen nu hun elektriciteit afnemen bij de wijkenergiecoöperatie die elektriciteit opwekt vanaf de daken op openbare en bedrijfsgebouwen in de wijk. “Met de postcoderoosregeling kun je zonnepanelen die op een ander dak zijn geïnstalleerd kopen, crowdfunden of huren. Daarmee kom je in aanmerking voor belastingkorting op je energierekening. Hiermee dicht je het gat tussen mensen die kunnen investeren en mensen die dat niet kunnen. Dit model willen we ook in Bospolder-Tussendijken toepassen.”
Brandpunten van ontmoeting
Ook is er een samenwerking met scholen in de wijk. Robbert: “We hebben zojuist een intentieovereenkomst getekend voor het plaatsen van 860 zonnepanelen op daken van 2 scholen waarbij installateurs van WijkEnergie Werkt de zonnepanelen plaatsen. De elektriciteit die we hiermee opwekken willen we dan niet meteen naar het net brengen, maar opslaan in de wijk zodat we er waarde aan toe kunnen voegen. Bijvoorbeeld in een buurtbatterij of in elektrische deelauto’s. Ook krijgen leerlingen les in hoe duurzaamheid in de praktijk werkt. Scholen worden op die manier brandpunten van ontmoeting. Verschillende netwerken en groepen, zoals migrantenorganisaties, kunnen van de faciliteiten gebruikmaken.”
Duurzaamheidswinkel
En er worden meer mogelijkheden uitgeprobeerd om mensen bewust te maken van duurzaamheid. “Met stichting Formaat werken we aan een theater-voorstelling over energie en armoede in de wijk, voor en door wijkbewoners”, vertelt Robbert. Ook steunt de Delfshaven Energie Coöperatie initiatieven voor een duurzaamheidswinkel en een voorbeeldhuis waar mensen inspiratie op kunnen doen. “We hanteren een communicatiestrategie van onderop: we maken op deze manier op emotioneel niveau contact met mensen. Dit is effectiever dan een brief door de bus doen.”
Sociale thema’s
LSA is ervan overtuigd dat de slagingskans van de energietransitie groter is wanneer deze gestuurd wordt door bewonersinitiatieven. Door sociale thema’s uit de wijk centraal te zetten bereik je niet alleen meer bewoners, het biedt ook mogelijkheden om door middel van de duurzaamheidsopgave andere sociale thema’s in de wijk op te pakken. LSA gaat de komende jaren tien bewonersgroepen ondersteunen in de rol die zij kunnen oppakken in het aardgasvrij maken van hun wijk. Kennis en ervarigen worden open en met iedereen gedeeld op: www.lsabewoners.nl/energie
Ook uit onderzoek blijkt die koppeling met sociale thema’s belangrijk. Als nijpende problemen in de wijk tegelijk met de warmtetransitie
kunnen worden aangepakt, vergroot je de kans op een succesvolle, efficiënte uitvoering van die plannen en een duurzame, toekomstbestendige wijk. Verduurzaming van Kwetsbare Wijken – www.platform31.nl
Dit artikel verscheen in Werkplaats 28.
Dit artikel is geschreven door LSA bewoners en Movisie en verscheen eerder in Movisies, het relatiemagazine van Movisie.
