Zelf in de schijnwerpers staan in plaats van applaudisseren voor je kleinkind. Waardering oogsten die je al zo lang niet hebt gekregen. Dat is wat kunst – in welke vorm ook – ouderen kan brengen, weet Tineke Posthumus van stichting Fit-ART.
Bij Tineke, voorheen manager van een kunstenschool in Zutphen, viel het kwartje een aantal jaren geleden. In een zorginstelling zag ze hoe een man met handen als kolenschoppen piepkleine mozaïekstukjes probeerde te leggen. “Ik had zo met hem te doen. Dat moet toch anders kunnen, dacht ik. Waarom zouden ouderen zich niet verder, anders kunnen ontwikkelen?” In 2014 werd Tineke kwartiermaker voor het landelijke platform Lang Leve Kunst, dat kunstparticipatie voor ouderen bevordert. In datzelfde jaar richtte ze samen met manager in de ouderenzorg Anita Kunst (ja, echt) Fit-ART op. Leven toevoegen aan de dagen en eruit halen wat erin zit, zo omschrijven ze de doelstelling van de stichting op hun website. Want kunst tilt je boven jezelf en de dagelijkse realiteit uit, zo is de ervaring van Tineke, die zelf beeldhouwt in haar vrije tijd. “Kunst is een doel, maar het is vooral een middel om een ontwikkeling op gang te brengen, het brein te prikkelen en de horizon te verbreden.”
Als een tierelier
Fit-ART liep meteen ‘als een tierelier’. “Ouderen zijn trots op wie ze zijn en op wie ze worden door een activiteit. Het biedt ze zingeving, het gevoel dat ze ertoe doen, zelfvertrouwen.” De stichting werkt met zo’n 75 professionele (en bezoldigde) kunstenaars die opgeleid en in staat zijn om mensen te enthousiasmeren en t te begeleiden. “We hebben geen vast aanbod, we gaan uit van wat ouderen boeit en wat zíj willen. Daar proberen we al pratend achter te komen. Vervolgens verzinnen we daar een project voor.” De activiteiten van Fit-ART lopen uiteen van toneelspelen tot schilderen en van zingen tot een speelfilm maken. Of samen een kamerscherm fabriceren. “Voor mannen is er vaak weinig aanbod in zorginstellingen. Ze willen graag iets nuttigs, iets praktisch doen. Dat werd: een kamerscherm maken. Tijdens het zagen en timmeren praatten de mannen en zo ontstond een team. Het kamerscherm was het middel om hen met elkaar in contact te brengen.”
fotografie: Isabelle Renate la Poutré
Verleidingskracht
Nu meer ouderen thuis blijven wonen is het van belang niet alleen in zorginstellingen, maar ook ‘achter de voordeuren’ te komen. “Je kunt niet zomaar aanbellen. Het is moeilijk om de motor van kwetsbare ouderen aan de gang te krijgen. Daar is veel verleidingskracht voor nodig.” Daarom werkt Fit-ART sinds kort met ‘kwiekmakers’. Dit zijn kunstenaars die speciaal zijn opgeleid in één-op-één contact met ouderen. “Ze treffen veel schrijnende situaties aan: eenzaamheid, dementie… Via de sociale teams, thuiszorg en buurtregisseurs komen we met deze ouderen in contact. Dat werkt heel goed.” Tijdens deze coronacrisis bieden moderne communicatietechnologieën ook voor veel ouderen uitkomst. Tineke noemt het voorbeeld van ‘KWW met speurneuzen’ (KWW staat voor Kieken wat ’t wordt, Achterhoeks voor ‘eerst zien en dan geloven’). In dit filmproject doet een groep ouderen onderzoek naar maatschappelijke vraagstukken. “De redactievergadering gaat via Zoom.”
Fit-ART en Lang Leve Kunst
Fit-ART is vooral actief in Overijssel en Gelderland. De stichting wordt onder meer gesubsidieerd door Lange Leve Kunst. LLK is een landelijk platform met projecten in alle provincies van Nederland. Het wordt onder meer gefinancierd door Stichting RCOAK en Fonds Sluyterman van Loo.
Meer informatie over Fit-ART: www.fitart.nl
Meer informatie over Lang Leve Kunst: www.langlevekunst.nl
