Weet jij wat een monomestvergister is? Bij de boer worden de uitwerpselen en urine van de koeien in tanks opgeslagen en afgevoerd. Een monomestvergister zet dit vervolgens om in methaan en dat gaat de gasleiding in om vermengd te worden met gewoon aardgas. Het restant (digestaat) is organisch materiaal en kan de boer vervolgens weer gebruiken op het land. In de omgeving van het Friese dorp Wijnjewoude heeft een coöperatie van bewoners zo’n mestvergister opgenomen in hun plan om het postcodegebied van Wijnjewoude energieneutraal te maken.
Het is 2015 als in het dorp de coöperatie Wijnjewoude Energie Neutraal (WEN) wordt opgericht. De stichting heeft als doel het dorp uiterlijk in 2025 energieneutraal te maken. Het idee is om op voordelige wijze energie te produceren en niet meer afhankelijk te zijn van commerciële energieproducenten. Ruim 250 huishoudens sluiten zich aan bij WEN. Een van de initiatieven is de realisatie van het energiepark Tolleane, gelegen in het agrarisch buitengebied vlak bij het buurtschap Klein-Groningen. Naast de ontwikkeling van een zonneweide wil WEN op de locatie van de oude rioolzuiveringsinstallatie een monomestvergister bouwen.
Omwonenden vrezen overlast
Ook al kan het initiatief op veel enthousiasme rekenen vanuit het dorp, de provincie en de gemeente, vanuit de directe omgeving zijn er zorgen. De omwonenden van het buitengebied vrezen overlast, in de vorm van geur- en geluidshinder en verkeersoverlast. De buurtvereniging Klein-Groningen en WEN gaan met elkaar in gesprek. Tijdens een van deze besprekingen nodigt WEN Arjen Bosch uit, als vrijwillige adviseur van KNHM foundation. Met zijn achtergrond als directeur bij Rijkswaterstaat en als eigenaar van een bureau dat zich bezighoudt met diverse ecologieprojecten in het Waddengebied, kan hij als onafhankelijke adviseur de gesprekken wellicht begeleiden.
Juiste argumenten
“Ik heb aangegeven dat we als KNHM eigenlijk geen ondersteuning kunnen bieden aan WEN, omdat dit al een goed georganiseerde club is die ook veel subsidie ontvangt. Maar tijdens de bespreking merkte ik dat er veel verzet en weerstand was bij de omliggende dorpjes. Daarom stelde ik voor dat ik de buurtvereniging Klein-Groningen zou helpen. Dat vond stichting WEN ook een goed idee. Vervolgens heb ik een expert van Arcadis erbij betrokken, Alfred Nijenhuis, die alles weet van duurzame energie en ook van mestvergisting. Hij zei tegen de buurtvereniging: ‘Je kunt wel tegen zijn, maar dan moet je wel de juiste argumenten hebben, dus laten we eerst onderzoeken wat de grootste risico’s voor jullie zijn.’”
Pijnpunten inventariseren
Voordat KNHM betrokken raakte waren de emoties tussen WEN en de bewoners al hoog opgelopen. “Ik ben op een gegeven moment eerst maar eens gaan inventariseren wat nu precies de belangrijkste pijnpunten waren. Uiteindelijk kwamen daar negen punten uit, variërend van stank, geluid tot besmettingsgevaar. Alfred is vervolgens, samen met een deskundige van WEN en twee mensen uit Klein Groningen, al deze punten gaan onderzoeken in een werkgroep Leefomgeving Mestvergisting. Zelf had ik daarin een procesbegeleidende rol.”
Beide besturen buigen zich vervolgens over de notitie van de werkgroep en gaan akkoord met hun bevindingen. Het bestuur van Klein Groningen organiseert een buurtbijeenkomst waarin iedereen vragen kan stellen aan Arjen en Alfred Nijenhuis over de notitie van de werkgroep. Ook op de algemene ledenvergadering van WEN geven zij toelichting op het rapport en is er ruim gelegenheid om vragen te stellen. Beide bijeenkomsten vinden in september plaats, maar worden ondanks corona druk bezocht.
Een mestvergister in Marrum.
Verhitte discussie
Clemens van den Brink, bestuursvoorzitter van de buurtvereniging Klein-Groningen vertelt hoe het vervolgens verder verliep: “In de zomer van 2020 werd in een oriënterende raadsvergadering van Opsterland de aanvraag voor het ontwikkelen van een zonneweide op het energiepark besproken. Dit onderwerp werd overschaduwd door het voornemen van WEN om een mestvergister bij dit energiepark te ontwikkelen. Er ontstond een verhitte discussie op dat moment tussen de partijen. Het werd de wethouder duidelijk dat er zeer grote weerstand is over dit plan bij bewoners in de buurt van deze locatie. Toen heeft de wethouder de raad toegezegd om met vertegenwoordigers van belanghebbenden rond de locatie van het energiepark in gesprek te gaan. We hebben een bijeenkomst gehad met alle partijen en in december een vervolggesprek. Daarin zijn goede afspraken gemaakt. Wellicht richten we wederom een tweede werkgroep op, om nog verder onderzoek te doen. Ik zie het traject dat nog voor ons ligt daardoor positief in.”
Meer invloed dankzij rol KNHM
Over de begeleidende rol van KNHM is Clemens erg tevreden: “Wat ons betreft betrekken we Arjen graag weer bij deze werkgroep. Want zeker door zijn inbreng én die van Arcadis, kregen we richting de gemeente en WEN meer invloed op de ontwikkelingen en werden onze bezwaren ook serieus genomen. Doordat Arjen gezien werd als een onafhankelijke intermediair kon hij goed schakelen tussen ons, WEN en de protestgroep. Dan hou je de dingen toch in beweging.”
