In Café Integracja praten Polen met Nederlanders
“Integreren is ontmoeten”
In Horst aan de Maas werken en wonen veel arbeidsmigranten, vooral uit Polen. Hoewel een groot deel van hen er al jaren zit is integratie in de samenleving geen vanzelfsprekendheid. Met Café Integracja proberen Poolse en Nederlandse vrijwilligers samen met de gemeente een boost te geven aan contact tussen inwoners van Nederlandse en Poolse komaf. Wethouder Roy Bouten en Poolse ingezetene Damian Kaminski zijn enthousiast
Wat speelt er in Horst aan de Maas?
Roy: “Huisvesting van arbeidsmigranten was altijd een probleem, maar inmiddels hebben we dat goed voor elkaar. Wel zijn er wachtlijsten bij de woningcorporaties. Dat heeft te maken met de verwachte bevolkingskrimp, waardoor er weinig gebouwd wordt. Een deel van onze inwoners heeft er moeite mee dat zij op de wachtlijst concurrentie hebben van Poolse medeburgers. Dus wat nu speelt zijn de maatschappelijke effecten en het draagvlak. De Horster bevolking vindt dat arbeidsmigranten nodig en welkom zijn, maar maakt zich wel zorgen over de aantallen. Ik zeg: nee, het zit niet in aantallen, maar wel in de kwaliteit. En dan heb ik het over erin slagen om mee te doen in de samenleving, om te integreren in de buurt. Kunnen communiceren met de buren en in de supermarkt, hulp kunnen aanbieden aan iemand in de wijk, een briefje in de bus duwen als er een feestje is. Maar ook: weten wat maatschappelijke issues in Nederland zijn en hoe de mensen daar in staan. Beheersing van de Nederlandse taal is hier een voorwaarde voor. En dat is een probleem, want als EU-burgers hebben arbeidsmigranten in tegenstelling tot statushouders geen inburgeringsplicht, dus hoe bereik je dan dat ze Nederlandse gaan leren?”
Damian: “De mensen zien het niet beheersen van de Nederlandse taal vaak zelf niet als probleem. Ze hebben de taal niet nodig!”
Roy: “Dat komt omdat er een Poolse supermarkt is, een Poolse discotheek, een Pools voetbalelftal en de gemeente de formulieren in het Pools aanbiedt.”
Damian: “Ik woon hier al 17 jaar en heb de taal geleerd. Maar ik ken heel veel mensen die hier voor 2 of 3 jaar gekomen zijn maar die hier na 20 jaar nog steeds wonen, zonder Nederlands te spreken. Met Café Integracja willen we de behoefte te creëren om de taal te gaan leren. Eerst woonde ik in Venray en daar spraken we als vrijwilligers met de gemeente over de problematiek. Die was zó groot, we wisten gewoon niet waar we moesten beginnen. Eén vraag kwam boven drijven: praten wij hier aan tafel echt met elkaar? ‘Ja maar zij begrijpen ons niet’. ‘Wie begrijpt wie niet?’ De gemeente kreeg bijvoorbeeld veel negatieve signalen over buitenlandse inwoners die voor vervuiling zouden zorgen. Maar dat soort ergernissen kun je verminderen als er meer begrip bestaat tussen de mensen. De vraag was: wisten die Poolse inwoners wel hoe het werkte met de afvalscheiding? Snapten ze het systeem met een pasje? Daar kom je pas achter als je met elkaar gaat praten.”
En toen begonnen jullie met Café Integracja?
Damian: “Ja. Vorig jaar kregen wij als arbeidsmigranten de kans om aan te sluiten bij het programma ‘Samen voor de gezondste regio 2025’ van de regionale Rabobank. De vraag was: hoe kunnen we onze landgenoten helpen met integreren, om meer naar buiten te gaan? Het simpele antwoord: weet je wat, we nodigen de mensen uit om elkaar te ontmoeten. Met Poolse koekjes en Nederlandse bitterballen, om zo op een laagdrempelige manier de sociale voorzieningen uit te leggen. En om dat in een vorm te gieten bedachten we de naam Café Integracja.”
Roy: “De vrijwilligers van café Integracja proberen een actueel thema te pakken. Het probleem van zwerfafval speelt hier erg. Onze gemeente is goed in afval scheiden: wij hebben per inwoner slechts 23 kilo restafval per jaar, daarmee staan we landelijk op plek 2. Maar voor Polen die onze taal niet kennen is het lastig om daaraan mee te doen.”
Damian: “Eerlijk gezegd viel die eerste bijeenkomst over afval qua opkomst een beetje tegen. Maar er kwam wel een mooie follow-up. Op World Cleanup Day hebben toch tussen de 30 en 40 mensen samen met nieuwe buren het dorp opgeruimd.”
Roy: “In Meerlo hebben we een heel succesvol café gehad over veiligheid, met een praatje van de politie. Daar waren zo’n 80 mensen, van wie 70 Polen. Men ging met elkaar en met de politie in gesprek over de verschillen tussen de Nederlandse en Poolse politie. Daar bestaat bijvoorbeeld het fenomeen wijkagent niet. Er werd gesproken over waar die (kleine) verschillen zitten en hoe je daar samen mee omgaat.”
Damian: “Elkaar ontmoeten is de beste manier om verschillen te zien en uit te leggen. De formule van Café Integracja is: eerst koffie en koek, dan – kort – een praatje over een thema en daarna blijven de mensen hangen om over van alles door te praten. Ons doel is dat mensen de dag na zo’n bijeenkomst hoi zeggen tegen de buurman. Het café is een soort catcher, om mensen uit hun huis te ‘lokken’ en om ze wat mee te geven over hoe het hier werkt. We hopen dat dit de drempel verlaagt om een lokaal café te bezoeken en met mensen te praten.”
Dus Café Integracja is een begin van nieuwe ontwikkelingen?
Roy: “Zeker. Als mensen eenmaal die stap gezet hebben, dan komen ze ook wel weer een volgende keer. Naar een café, een buurtbarbecue of een andere vrijwilligersbijeenkomst. Om mensen hiervoor uit te nodigen moet je trouwens geen advertentie zetten, maar actief werven van deur tot deur en in een gesprek mensen verleiden.”
Damian: “Ja, dat moet echt persoonlijk. Wij willen het idee planten in de dorpen en dat dan faciliteren en ondersteunen, maar daarna moeten koplopers in de dorpen het initiatief overnemen. Het idee is dat groepen zich gaan uitbreiden. Dat hebben we ook zien gebeuren bij World Cleanup Day in Ysselsteyn en Meerlo.”
Gaat Café Integracja ook door tijdens Coronatijd?
Damian: “We hebben digitale sessies gehad, die op Youtube heel goed zijn bekeken.”
Roy: “Daarmee bereik je weer andere mensen, dus dat is ook mooi. Maar integreren is ontmoeten, en daarvoor zijn de online sessies minder geschikt.” Damian: “We gaan sowieso door. Onlangs hebben we nog gepraat met Roy en zijn collega-wethouder uit Venray over nieuwe, ambitieuze plannen, die door beide gemeentes gesteund worden. Bijvoorbeeld het initiatief ‘1 + 1’, waarmee we deelnemers zelf verantwoordelijk maken voor integratie door activiteiten. Dan kun je bijvoorbeeld gaan bowlen met je Nederlandse buur, die je dan gratis mag meenemen. Zo maken we de mensen bewust dat leven meer is dan werken, eten en slapen. Het is ook een sociaal iets!”
Wat is jullie ideaal?
Roy: “Dat iedereen meedoet. Ik wil de wethouder zijn voor álle inwoners en wil het totale plaatje laten zien: arbeidsmigranten hebben meerwaarde voor de economie, maar kunnen ook iets betekenen in vrijwilligerswerk of in mantelzorg.”
Damian: “We staan nog maar aan het begin en het gesprek is de eerste stap. Het creëren van de gelegenheid daarvoor is al heel wat. Eigenlijk hoop ik dat de gemeenschap spontaan samen dingen gaat ondernemen. Op de korte termijn ben ik blij als buren met elkaar gaan praten. Fijn als dat Polen en Nederlanders zijn, maar het geldt eigenlijk voor alle buren!”
Horst aan de Maas
Horst aan de Maas, een herindelingsgemeente in Noord-Limburg, bestaat uit 16 kernen. Champignon-en rozenteelt en logistiek vormen een belangrijk deel van de bedrijvigheid. Van de ruim 42.000 inwoners staan er 2.000 ingeschreven als arbeidsmigrant, vooral uit Polen. In het piekseizoen zijn dat er 6.000. Die aantallen zullen de komende 10 jaar waarschijnlijk verdubbelen. Dan bestaat structureel 10 procent van de bevolking uit arbeidsmigranten en in het piekseizoen 25 procent. De kern Meterik heeft een hechte Poolse parochie en het stembureau aldaar verwerkt massaal Poolse stemmen.
Roy Bouten zat 13 jaar in de gemeenteraad en was fractievoorzitter van de PvdA. Als wethouder met de portefeuille Sociaal domein, Gezondheid en Afval houdt hij zich onder andere bezig met integratie van arbeidsmigranten en nieuwkomers en Gezondste regio 2025.Damian Kaminski is sinds 3 jaar inwoner van Horst aan de Maas, na 14 jaar in Venray te hebben gewoond. Hij is al jaren een actieve en betrokken burger.[mk_padding_divider]Dit artikel verscheen in Werkplaats 30.
