In De tuin naast de branding op Schiermonnikoog ontmoeten mensen elkaar, delen ze verhalen van vroeger en praten ze over de waarde van voedsel. Die droom hebben Janneke van der Velde en andere betrokkenen gerealiseerd, ondanks tegenslagen. Ze namen in 2017 deel aan Kern met Pit en werden 3e in de landelijke finale. “We doen wat we kunnen met de handen die er zijn.”
Wat was jullie droom voor Schiermonnikoog?
“Vroeger had ieder huis op het eiland een groente-, fruit- en een bloementuin. Die zijn we kwijtgeraakt, nu komt alles gemakkelijker per boot. Dus we dachten: op het moment dat je dat verbouwen hier in de tuin doet, krijg je weer een verbinding tussen jong en oud. Het zijn namelijk de oudere eilanders die deze ervaringen hebben, die komen met verhalen. En de jongeren hebben de kennis nog niet, met de tuin kunnen we verbindingen leggen.”
Dus de tuin is ook voor ouderen van belang.
“Ja, ze komen hier bijvoorbeeld met ouderenwerkers koffiedrinken. Het zijn veel 90-plussers en die kunnen in de tuin zelf niet veel, maar we kunnen wel voor hen bloemen plukken. Dat vind ik de rijkdom van de tuin, dat raakt me.”
Was er scepsis voordat de tuin er was?
“Er waren genoeg mensen enthousiast, maar mensen waren deze vorm van een tuin beheren niet meer gewend. Ze vonden het raar dat we het hier kleinschalig aanpakten, zonder grote machines. Er zat veel kweek (een plantensoort) in de bodem en we zouden last gaan hebben van ganzen. Inmiddels zijn we een paar jaar bezig, bewoners komen steeds meer naar ons toe. Het project heeft een plek gekregen.”
Hoe probeer je meer mensen bij het project te betrekken?
“We hebben vorig jaar met de lokale basisschool een subsidie gekregen om op school een keuken te bouwen, zodat kinderen met ouderen kunnen koken. Vorig jaar hebben we pompoensoep gemaakt. Ook zijn we nu bezig met hoe we voedselhulp op het eiland vorm kunnen geven. De mensen die van de voedselbank in Dokkum een pakket krijgen, kunnen zich melden bij de groentetuin. Met de gemeente, school en de supermarkt gaan we kijken hoe we ervoor kunnen zorgen dat iedereen toegang heeft tot gezonde producten.”
De tuin heeft ook een educatieve waarde, staat op de website.
“Mensen mogen zelf een bedrag geven en bepalen hoeveel ze de groenten waard vinden. Dat vinden ze heel moeilijk, vaak zeggen ze: ik weet niet wat het in de supermarkt kost. En dan is de vraag: is dat de eerlijke prijs? Dat is ook waar de tuin voor bedoeld was, we willen heel graag met mensen praten over de waarde van voedsel. Hoe gaan we om met de aarde en klopt het dat voedsel altijd goedkoop moet zijn?”
Wat hebben jullie aan Kern met Pit gehad?
“Wat ik zo mooi vind aan Kern met Pit, is de betrokkenheid. De adviseur kwam niet alleen gedurende het jaar langs, maar ook na onze deelname. Deelname voelde veel breder dan alleen financiële steun. Ook het contact met andere projecten was motiverend. Toen we trofeewinnaar in Friesland werden, hadden we van tevoren met een ander project, de Kledingbus, afgesproken: we delen de winst. Dat hebben we gedaan, het zijn allemaal mooie projecten en het is fijn om te delen met elkaar. Vervolgens zijn zij ook naar onze tuin gekomen om te kijken wat we hier doen.”
Jullie hebben fondsen aangevraagd. Hoe hebben jullie dit aangepakt?
“In de gesprekken die we voerden over de pluktuin stelden we drie vragen: wat vind je van het idee van de pluktuin en hoe zie je je eigen bedrijf of organisatie daartoe in verhouding en met wie moeten we nog meer praten? Zo spraken we iemand die hoorde bij de Stichting Marketing Activiteiten & Promotie Schiermonnikoog, daar konden we een aanvraag doen. En zij zeiden: als je het bij ons doet, doe het dan ook bij Streekwerk. En het Waddenfonds had een budgetmogelijkheid voor lokale innovatie. De positieve reactie van het ene fonds hielp om ook van de andere fondsen geld te krijgen. Daarnaast hadden we direct contact binnen de organisaties waar we aanvroegen. Diegenen waren bereid om ons te helpen bij de aanvraag en gaven ons commentaar over de opzet. Zij hielpen om te zorgen dat wat we gingen doen, ook afgestemd was op wat de criteria van de subsidieverstrekkers zijn. Wat ons ook geholpen heeft is dat we ons enthousiasme over het project goed hebben overgedragen. We zijn ervan overtuigd dat we iets doen dat meerwaarde heeft.”
Op de landelijke Kern met Pit-dag waren ook fondsen aanwezig. Heb je daar ook contacten gelegd?
“Ja, er waren mensen aanwezig die meer konden uitleggen over de fondsen We werden gestimuleerd om een aanvraag te doen. Daarnaast was het heel feestelijk en leuk om betrokkenen van andere projecten te spreken.”
Jullie hebben ook ervaring met crowdfunding.
“Onze tunnelkas ging kapot door een windhoos. Dat was echt pech en we hadden onverzekerde schade. We hebben crowdfunding ingezet voor het herstel. We hebben inmiddels veel fans in het land, die ons kennen omdat ze hier op vakantie zijn geweest. Ook eilanders hebben geholpen, zo had iemand connecties bij het bedrijf waar ze de kapotte onderdelen kosteloos voor ons bijgemaakt hebben. Ook doneerde een taxibedrijf alle fooien en zamelden schoolkinderen spulletjes in om te verkopen voor de pluktuin. Dat was hartverwarmend. Een architect op het eiland heeft geholpen met het tekenen en maken van de deuren, zo met elkaar gebeurt het. We hebben bijna 2,5 duizend euro ingezameld via Facebook en contant geld in de tuin. Dit was een goed moment om crowdfunding in te zetten, omdat mensen het naar vonden en bereid waren om te doneren.”
Hoe werven en behouden jullie vrijwilligers?
“We doen wat we kunnen met de handen die er zijn. We pachten een hectare van de boer, die hebben we nog niet helemaal in gebruik. We vertrouwen er ook op dat er genoeg vrijwilligers zijn en dat de tuin goed loopt. We breiden ieder jaar een stukje uit, maar rustig aan. We zorgen er in ieder geval voor dat de tuin een fijne plek is om te zijn. Er komen veel mensen, die hier een vakantiehuisje hebben, helpen in de tuin. Ook eilanders helpen, bijvoorbeeld een jongen van 12 die hier eigenlijk alles al kan.”
Welke plannen zijn er voor de komende tijd?
“Er komen twee tunnelkassen en een glazen opkweekkas. Zodat we meer eigen plantjes kunnen opkweken, in plaats van dat we ze van de wal halen. Er zijn oesterzwammen en fruitboompjes, die zijn nieuw. We hebben ook een subsidie aangevraagd om met schoolklassen te zaaien, oogsten en te koken. Ook gaan we zeker weer een project doen met ouderen en gaan we samenwerken met studenten van een hogeschool. Die verbinding blijven we opzoeken, dat is zo leuk.”
Tips van Janneke:
- Bedenk hoe je in contact komt met de juiste mensen voor je project. In de gesprekken die we voerden over de pluktuin stelden we drie vragen: wat vind je van het idee van de pluktuin, hoe zie je je eigen bedrijf of organisatie daartoe in verhouding en met wie moeten we nog meer praten? Hierdoor kwamen we in aanraking met fondsen en betrokken bewoners en enthousiaste bezoekers van het eiland.
- Zet crowdfunding in op een geschikt moment. In ons geval was het echt pech dat onze tunnelkas werd verwoest door een windhoos. Dankzij crowdfunding financierden we het herstel en raakten mensen nog meer betrokken bij het project, dat was hartverwarmend.
- Ga direct in gesprek met betrokkenen bij gemeenten en (lokale en regionale) fondsen en vraag die contactpersonen om feedback en hulp om je aanvraag te verbeteren. Zij weten waar je aanvraag aan moet voldoen om een vergunning of fonds te krijgen.
